KOZMETİKLERE YENİ BİR BAKIŞ: NANOKOZMETİKLER

Uzm. Ecz. A. Alper ÖZTÜRK

Günümüzde nanoteknolojinin girmediği alan neredeyse yok denilebilecek seviyede. Gelin bu sayıdaki yazımda biz sağlık çalışanlarını ve kozmetik firmalarını ilgilendiren ‘Nanokozmetik’ kavramı üzerinde duralım.

Nanoteknoloji ve Nanokozmetik

Nanoteknoloji, insan gözünün görebileceğinin çok ötesinde minyatürleşmiş maddelerin üretimi, araştırılması ve bunlardan yararlanmanın üzerinde çalışan bir bilimdir. Nanoteknolojik materyallerin boyutları 1 nanometre ile 100 nanometre arasında değişmektedir. Farklı bir bakış açısı ve daha anlaşılır bir ifade ile nano boyut yaklaşık olarak insan saç teli kalınlığından 80.000 bin kat daha küçük materyalleri kapsar. Nanoteknoloji; tıbbi görüntüleme, farmakoloji, mikrobiyoloji, yara iyileşmesi, dokuların yenilenmesi, bazı kronik hastalıkların tedavisi, aşı ve genetik alanında uygulamaya girmiştir. Nanoteknolojik ürünler; test ve tanı işlemlerinin hızla gerçekleştirilmesi, kanserin erken dönemde tanılanması, patojenlerin belirlenmesi, detaylı görüntüleme ve enfeksiyon gelişimini önlemede yararlar sağlamaktadır. Bu ürünler belirtilen yararlar yanında, bazı sistemik, genetik ve sitotoksik riskleri de beraberinde getirmektedir. Günümüzde sağladıkları üstünlükleri nedeniyle nanoteknoloji ürünlerinin kullanımı gün geçtikçe artmaktadır.

Kozmetik/Dermokozmetik üreticileri; daha iyi UV koruması, daha derin cilt penetrasyonu, uzun süreli etkiler, kararlılık problemlerini önlemek gibi amaçlarla kozmesötik maddelerin nano ölçekli versiyonlarını kullanmaya başlamıştır. Nanokozmetiklerin tercih nedenlerinin başında; nanoboyuttaki kozmetik materyallerin büyük boyuttaki partiküllere göre renk, çözünürlük, geçirgenlik, sürülebilirlik gibi tüketicinin kullanım memnuniyetini arttıracak özelliklerinin daha iyi olmasıdır.

Nanokozmetik Öncüleri

Gözlemlerim ve araştırmalarım sonucunda; farklı araştırmalardan hemen hemen tüm büyük kozmetik üreticilerinin çeşitli ürünlerinde nanoteknolojiyi kullandıklarını farkediyoruz. Bir kozmetik devi olan ‘Estée Lauder’, 2006’da NanoMarket’e “Nano Parçacıklar” içeren bir ürün yelpazesi ile girmiştir. Dünyanın en büyük kozmetik şirketi L’Oreal ise 17 milyar dolarlık gelirinden yaklaşık 600 milyon dolarını Nano patentlerine ayırdığını görüyoruz. Sonuç olarak L’Oreal’in daha şimdiden onlarca “nanosome partikülü” isimli patenti bulunmakta. Nanokozmetikler üzerine ise farklı patentlere sahip önemli firmalrdan bazıları; Freeze 24/7, DDF (Doctor’s Dermatologic Formula) ve Colorescience. Dünyanın en büyük 10 kozmetik şirketinin, ‘Espacenet’ adlı veri tabanından elde ettiğim, nanokozmetikler ile ilgili patentlerinin nasıl sıralandığını Şekil 1’de görüyoruz. Verilere göre kozmetik devleri nanoteknolojiyi daha şimdiden benimsemiş ve çalışmalarını bu yönde hızla ilerlettikleri açıkça görülmekte.

Şekil 1. En büyük 10 kozmetik üreticisinin nanokozmetikler ile ilgili patent sayısı bakımından sıralaması

Nanokozmetiklerden ne bekliyoruz?

Nanoteknolojik ilaç/kozmetik taşıyıcıların ve maddelerin geleneksel sistemlere üstünlükleri hayatımıza ve kullanımımıza girmiş bulunmakta. Peki biz nanokozmetiklerde neler bekliyoruz? Bunları kısaca özetlemek gerekirse;

• Nanokozmetikler ile, formülasyondaki etken bileşenin deriden penetrasyonu arttırılabilir ve kontrollü salımı sağlanabilir,
• Kısa süreli etki yerine daha uzun süre etki sağlanabilir,
• Geçimsiz kozmetik maddeler aynı sistem içinde bir arada verilebilir,
• Kozmetik etken maddenin kararlılığı arttırılabilir ve markete girmiş ürünün raf ömrü uzatılabilir,
• Kimyasalların sebep olduğu kötü koku gibi istenmeyen etkiler kolaylıkla maskelenebilir,
• Kozmetik etken maddenin iritan özelliği azaltılabilir ve deri toleransı rahatlıkla arttırılabilir,
• Ürünün fiziksel şekli değiştirilebilir,
• En önemlisi ise tüketicinin kullanım oranını ve satışları arttıracak olan ürünün estetik özelliği beklentiye göre tasarlanabilir.

Nedir bu Nanokozmetik maddeler ve Nanokozmetik Taşıyıcı sistemler?

Nanokozmetik taşıyıcı sistemler denilince çözelti, emülsiyon, losyon, jel ve aerosol gibi klasik kozmetik taşıyıcı sistemlere veda ettiğimiz çok açık. Bunların yerine; mikroemülsiyon, nanoemülsiyon, pickering emülsiyon gibi emülsiyon sistemleri; lipozom, niozom, patentli sistemler (Transfersome^®, Marinasome^®, Catesome^®, Ultrasome^®, Photosome^®) gibi veziküler sistemler; mikropartikül, polimerik gözenekli sistemler, nanopartikül, katı lipit nanopartikül, nanokristal, moleküler enkapsülasyon, inklüzyon kompleksleri gibi partiküler sistemler şimdiden klasik kozmetik taşıyıcların yerini almış bulunmakta.

Nanokozmetik Piyasasından Örnekler

Nanokozmetik taşıyıcı sistemlerin üzerine yapılan çok sayıda araştırmanın yanı sıra, piyasada pek çok nanotaşıyıcı sistem içeren kozmetik ürün örnekleri bulunmaktadır.

Gelin Tablo 1’ e bir göz atalım ve dünya nanokozmetiklerde nerede sorumuzu yanıtlayalım.

Tablo 1. Piyasada bulunan nanokozmetik market ürünleri

Peki Nanokozmetiklerin Riskleri Var mı?

Teknolojinin ilerlemesi ile hayatımıza giren nanokozmetikler o kadarda masum değil. Bu sistemlerin güvenilirliği ile ilgili cevap aranan sorunlar şu şekilde özetlenebilir. Nanokozmetiklerin deriden penetrasyonlarının artmasıyla sistemik etki riski var mıdır? Geleneksel sistemlere kıyasla yeni taşıyıcılar henüz bilinmeyen yeni riskler doğurmakta mıdır? Güneşten koruyucu preparatlar içindeki çözünmeyen nanopartiküller, daha büyük partiküllere göre daha mı tehlikeli? Bu gibi soruların cevaplarını nanoteknologlar ve nanotoksikologlar; nanobileşenlerin fizikokimyasal özellikleri, temas yolları, biyodağılımları, moleküler mekanizmaları gibi konuları irdeleyerek bu bileşiklerin insan ve çevre için güvenli kullanımları ve risk değerlendirmeleri ile uğraşmaktadır. Aynı şekilde kozmetik araştırmacılar bu gibi sorunların çözümü için ayrıntılı bir şekilde çalışmaktadır.

Sonuç olarak son yıllarda yapılan çalışmalarda nanokozmetiklerin, dermatolojik ve kozmetik uygulamalardaki avantajları nedeniyle dikkatleri üzerinde toplamıştır. Nanokozmetikler artık kozmetik endüstrisinin merkezinde yer almakta ve dermakozmetik tanımı nano-kozmesötiklere doğru kaymaktadır. Tabi ki burada insan sağlığı ve çevre güvenliği dikkate alındığında bu tip kozmetik ürünlere dikkatle yaklaşılması, etkinlik ve güvenliğinden emin olunması gerektiği unutulmamalıdır. Nanoteknolojik taşıyıcı sistemler için daha ayrıntılı bilgi için benimle iletişime geçebilirsiniz. Herkese mutlu bir yaz diliyorum, gelecek sayıda görüşmek üzere.

Kaynakça

[1] Raj S, Jose S, Sumod US, Sabitha M. Nanotechnology in cosmetics: Opportunities and challenges. Journanl of Pharmacy and BioAllied Sciences. 2012, 4(3), 186-193

[2] Gökçe EH, Özer Ö. Dermakozmetik/Kozmesötik Ürünlerde Kullanılan Yeni taşıyıcı sistemler. ‘Dermakozmetik Kozmesötik Madde ve Ürünler’ içinde (Editör: Y. Yazan). Kozmetik Araştırmacıları Derneği Yayını 3, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul, 2016, 77-91.

[3] Metin ZG, Özdemir L. The Use of Nanotechnology in Health and Nurse’s Responsibilities. Anatolian Journal of Nursing and Health Sciences. 2015, 18(3), 235-244.

[4] Tarımcı N, Badıllı U. Bölüm 25: Nanotaşıyıcıların Kozmetik Uygulamaları. ‘Nanofarmasötikler ve Uygulamaları’ içinde (Editör A. Zırh-Gürsoy). Kontrollü Salım sistemleri Derneği Yayını:3 ,İstanbul, 2014, 347-359