Fikret KÜÇÜKKOYUNCU yazdı…
Geçen yazımda, İş hayatında en geçerli motivasyon teorilerinden biri olan “İki faktör (Çift Etken) Teorisi”nden bahsetmiştim. Buna göre insanı etkileyen 2 tür motivasyon faktörü olduğunu, dış faktörlerin (maaş, çalışma koşulları vs) yokluğunun tatminsizlik yarattığını ama asıl motivasyonu sağlayan şeyin iç faktörler (başarı, ilerleme, gelişim, takdir, sorumluluk artışı vs) olduğunu belirtmiştim.
Bu yazımda da yine motivasyon üzerine yapılan çalışmalardan bahsedeceğim.
Bunlardan yine en önemlilerinden biri Amerikalı yazar Daniel Pink’e ait olan “Motivasyonda 3.0 İşletim Sistemi” teorisi.
Yazar’ın en etkili kitaplarından “Drive” da yeni modeli yada nesil motivasyon sürecini şöyle açıklıyor.
Eski Dönem Motivasyon Unsurları
İnsanoğlunun geçmiş dönemlerde en büyük motivasyonu “hayatta kalmak” idi. Yaptığı her iş hayat mücadelesinin bir parçası idi ve yeterince motive edici idi zaten. Bu sistem pek incelikli bir sistem değildi. Maymunlarınkinden ve diğer hayvanlarınkinden de fazlaca bir farkı yoktu hani. Ama işimizi görüyordu. Tıkır tıkır işliyordu. Ta ki işlememeye başlayana kadar.
Sonraki çok uzun dönem boyunca motivasyon konusu “Ödül ve Ceza” ile ilişkilendirildi. Ve iş dünyasından çocuk yetiştirmeye kadar her konuda ödül ve ceza sistemlerinin hayatımızda var olduğunu gördük ve görmeye devam ediyoruz.
Bu motivasyon yöntemi bazı yerlerde çalışırken bazı zamanlarda işimizi görmez hale gelebiliyor ya da çok daha kısa süreli olabilir. Özellikle eğer bir iş yaratıcılık gerektirmiyor ve stabil bir iş ise ödül hala çalışabiliyor ancak çalışanın kendisinden bir şey katacağı konularda çok daha fazlasına ihtiyaç duyuluyor.
Burada iş hayatında prim uygulamalarına bir parantez açmak gerekir. Bu uygulamalar doğru uygulandığında bir başarıyı ödüllendirme mekanizmasıdır yani farklı bir takdir etme şeklidir. Bunu bu şekilde uygulayabilirsek kişilerde içsel faktör oluşturur yani varlığı motive eder.
Yeni Dünyan Düzeninde Motivasyon
Öte yandan yeni dünya düzeninde farklı bir motivasyon ihtiyacı ortaya çıkmıştır ki o da “içsel motivasyon” dur yani yazarın söylemiyle “Motivasyonda 3.0 işletim sistemi”. Eski sistem miladını doldurmaya başlamış ve yapılan birçok bilimsel deney ve çalışmalar insanların uzun süreli motive edilmesi için başka faktörlere ihtiyaç duyulduğunu göstermiştir.
Bunu 3 faktörde ele alınmaktadır.
- Özerklik
- Amaç
- Ustalık/Uzmanlık
Bu faktörleri çok kısaca özetlemek gerekirse; Özerklik; insan doğası aslında pasif ve eylemsiz değil yani dürtülmeye ihtiyacı yok. Eğer ona yeterli alan ve sorumluluk verilirse kendinden harekete geçme ve başarma dürtüsü çok güçlüdür. Bunu en çok çocuklarda görürüz.
Amaç; İnsan, yaptığı iş ile ilgili bir amaca ve hedefe sahip ise uzun süreli motivasyonu kendiliğinden sağlamaktadır.
Ustalık/Uzmanlık: İnsan bir konuda yeterince iyi ise motivasyonu her geçen gün artmakta, bu da onu daha fazlasını yapmaya ve daha başarılı olmaya götürür.
Bunların hepsi ayrı birer yazı konusu ve hayatımızı son derece etkileyebilme potansiyeline sahip unsurlar.
Önümüzdeki yazılarımda bunlardan ayrıca bahsedeceğim.
Şimdilik hoşça kalın
