Fırsat maliyeti, herhangi bir malın üretimini veya satışını artırmak için başka bir maldan vazgeçilmesi, feragatta bulunulması gereken mal ve/veya kazanç miktarıdır.
Bu yazıyı iş ve sosyal hayatın vazgeçilmez terimlerinden biri olan fırsat maliyetine ayıralım istedim. Peki nedir bu fırsat maliyeti?
Fırsat maliyeti, herhangi bir malın üretimini veya satışını artırmak için başka bir maldan vazgeçilmesi, feragatta bulunulması gereken mal ve/veya kazanç miktarıdır. Başka bir deyişle iktisadi bir seçim yapılırken vazgeçilmek zorunda kalınan ikinci en iyi alternatiftir.
Ama dediğim gibi aslında sadece iktisadi bir seçim değil hayat ile ilgili tüm seçimlerinizde bu geçerlidir. Örneğin dışarıda yapacağınız bir yürüyüş ile evde oturup sinema izlemek arasındaki seçimdeki fırsat maliyeti, seçilmeyen aktivitenin getireceği olası hazdan mahrum olmaktır. Yani seçtiğiniz aktivite güzel olabilir ama diğeri çok da keyif veriyor ise fırsat maliyeti çok yüksektir. İşletmeler için de çok ama çok önemli bir kavramdır fırsat maliyeti.
STOK VE KATEGORİ YÖNETİMİNDE FIRSAT MALİYETİ
Eczane için 2 örnek verelim, biri stok yönetimi (alım konusunda) diğeri teşhir yönetimi ile ilgili. Örneğin, aynı kategoride 2 markayı iyi karlılık verdi diye stokladınız ama bu markalar nispeten daha yavaş devir hızı olan markalar. Sonra devir hızı yüksek olan markadan çok iyi bir teklif geldi ama bir kere diğerlerini stoklamış oldunuz. Aslında ilk bakışta diğer 2 ürünü de kazançlı almıştınız ama son ürün devir hızını da dikkate aldığınızda size çok daha fazla para bırakıyorsa, aldığınız ilk 2 ürünün fırsat maliyeti= son üründen elde edebileceğiniz kazançtır. Yani o fırsatı kaçırmış olmanızdır.
TEŞHİR ÜRÜNLERİ
Teşhir ürünlerinde de çok bakılır buna. Örneğin bir ürün satmıyor diye kasa önüne çıkardığınızı hayal edin. Ürünün fiyatı 10 TL ve ayda 2 adet satıyordu. Banko önüne çıkardınız ve satışını 3 katına çıktı yani 6 adete. Toplam ciro 60 TL, ek satış ise 40 TL oldu. İlk bakışta iyi bir iş yapmış gibi durabilirsiniz ancak fırsat maliyetini düşününce durum pek Öyle değildir. Eğer o değerli alana ayda ortalama 20 adet satan 60 TL değerindeki bilinir bir markayı koyup satışını sadece %40 bile artırsanız yani 20 adet değil 28 adete çıkarsanız 480 TL ek ciro elde ederseniz. Aynı kârlılık oranında olduğunu varsayarsak (değilse o hesabı da içine katmak gerekir tabi ki) ilk durumda cebinize giren ek satış 40 TL iken ikincide 480 TL olur. Yani fırsat maliyetiniz (satış üzerinden) 440 TL olur. Aynı matematiği karlılık üzerinden de yapabilirsiniz.
SATMAYAN ÜRÜNÜ TEŞHİRE KOYMAK
Bu çerçeveden bakıldığında perakendede ve eczanelerde yapılan en önemli hatalardan biri satmayan ürünü ısrarla teşhire koymak yad a rafta gereksiz önyüz açmaktır. Bunun fırsat maliyeti getirisinden genelde fazla olmaktadır. O nedenle eczanede yaptığınız her seçimin bir fırsat maliyeti olduğunu düşünerek hareket etmeliyiz.
