Uzm. Ecz. Sema Uysal Zeybek
Deri Yaşlanması
Deri yaşlanması ciddi psikolojik bozukluklara yol açan bir estetik problem olmasının yanında prekanseröz ve kanseröz lezyonların gelişimi için öncüdür. Serbest radikaller, azalan hormonlar, cildin UV ışınlarına maruz kalması, hareketsiz yaşam, sigara, stres ve sağlıksız beslenme yaşlanmanın temel nedenleridir. Çevreden ve yaşam tarzından doğrudan etkilenen cilt, yaşlanma belirtilerinin en fazla görüldüğü organdır. Ancak kozmetik bakımla cildin yaşlanma sürecini yavaşlatmak mümkündür.
Birçok klinik çalışma topikal retinoidlerin kullanımı ile ciddi solar hasar sonucu oluşan yapısal değişikliklerin belli bir ölçüde düzeltilebileceğini göstermiştir. Retinoik asitler birçok deri hastalığında ve deri yaşlanmasında topikal terapi olarak yaygın kullanılır ancak deride irritasyona neden olmaları kullanımını sınırlandırabilir. İrritasyon sorunu topikal retinoik asitin en düşük konsantrasyonu kullanılarak aşılabilir.
Topikal retinoidler epidermal hücre yenilenmesi, epidermal farklılaşmanın düzenlenmesi, ekstrasellüler matriks üretimi, UV’nin indüklediği ekstrasellüler matriks yıkımının inhibisyonu, anjiogenezde artış, melanosit fonksiyonunun düzenlenmesi, antioksidan etki ve güneş koruyucu özellikleri ile yaşlanma karşıtı etki gösterirler.
Retinoik asit ve retinol gibi retinoidler, cilt yaşlanmasının tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Retinoik asidin fotoyaşlanma için etkili bir tedavi olduğu ilk kez 1980’lerin ortalarında hem bir fare modelinde hem de bir klinik çalışmada gösterildi. Retinoik asidin topikal uygulaması, artan dermal kollajen sentezi dahil olmak üzere histolojik gelişmelerle sonuçlandı. Retinoik asidin daha sonra kollajenaz aktivitesini bloke etmede önemli bir rol oynadığı, böylece yaşlanma karşıtı klinik etkinliğinin moleküler temeli gibi görünen kollajen bozulmasını önlediği gösterilmiştir. Yaşlanma karşıtı etkilerine rağmen retinoik asit tedavisi, yanma, pullanma ve dermatit gibi cilt tahrişlerine neden olabilmektedir. Retinol tedavisi ayrıca retinoik asit ile karşılaştırıldığında daha az eritem ve cilt tahrişi belirtileri ile sonuçlanmıştır.
Akne
Retinoidler cilt tarafından salgılanan sebum miktarını azaltarak siyah nokta oluşturma eğilimini azaltır. Stratum korneumun aşırı bozulması ve saç foliküllerinin keratozu, A vitamini eksikliği ile ilişkilidir. Yağ bezi kanalları içindeki salgılamanın düzenlenmesi, retinoidlerin anti komedojenik bir etki üretmesini sağlar. Retinoidler, lipogeneze katılan enzimlerin aktivitesini azaltır. Ayrıca, sebositlerin hücresel bölünmesini ve farklılaşmasını bloke ederler. Akne, sedef hastalığı, aşırı kuruluk, cilt keratozu ve saç ve tırnak bozukluklarının tedavisinde haricen yaygın olarak kullanılırlar.
A Vitamini Türevleri Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
● Alfa hidroksi asit (AHA), beta hidroksi asit (BHA) ve poli hidroksi asit (PHA) gibi soyucu asitler içeren ürünler cildin hassasiyetini artıracağından dolayı retinol kullanırken bu asitlere ara verilmelidir.
● Akne tedavisinde başvurulan bir içerik olan benzoil peroksit ise etkisini azalttığı için retinol ile birlikte kullanılmamalıdır.
● Ciltte kuruluk ve tahrişe sebep olabileceğinden her zaman nemlendiricilerle beraber kullanılmalıdır.
● Hassas ciltli kişilere, rosacea, sedef, egzema gibi inflamatuar cilt rahatsızlığı olanlara ve hamilelere retinol kullanımı şart olmadıkça önerilmemektedir.
● Oldukça kararsız olduğundan ışık ve hava ile temas sonucu etkinliğini kaybedebilir. Hava almayan, koyu renkli ambalajda saklanmalıdır.
● Fotosensiviteye sebep olabileceğinden akşamları uygulanması daha doğrudur.
● Düşük yüzdede kullanılarak başlanmalıdır.
● Gebelikte kontrendikedir.
● Ortalama 8-12 hafta sonra etki göstermesi beklenir.
Kaynaklar
● Mukherjee, S., Date, A., Patravale, V., Korting, H. C., Roeder, A., & Weindl, G.(2006). Retinoids in the treatment of skin aging: an overview of clinical efficacy and safety. Clinical interventions in aging, 1(4), 327–348.
https://doi.org/10.2147/ciia.2006.1.4.327
● Riahi, R. R., Bush, A. E., & Cohen, P. R. (2016). Topical Retinoids: Therapeutic Mechanisms in the Treatment of Photodamaged Skin. American journal of clinical dermatology, 17(3), 265–276. https://doi.org/10.1007/s40257-016-0185-5.
● Bellemère G, Stamatas GN, Bruère V, Bertin C, Issachar N, Oddos T. Antiaging action of retinol: from molecular to clinical. Skin Pharmacol Physiol. 2009;22(4):200-9. doi: 10.1159/000231525. Epub 2009 Jul 31. PMID: 19648781.
